Obrona Cywilna Kraju (OCK)

Obrona Cywilna Kraju (OCK) stanowi kompleks przedsięwzięć cywilno-wojskowych o charakterze planistycznym, organizacyjnym, szkoleniowym, inwestycyjnym, materiałowo-technicznym i zaopatrzeniowym, realizowanych w oparciu o akty prawa krajowego i międzynarodowego.

Obrona Cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowaniei udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków

Zadania obrony cywilnej

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U. 1967 nr 44 poz. 220

Podstawowe dokumenty

Zasadniczym dokumentem regulującym problematykę obrony cywilnej jest:

• Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1541, 2020,
  z 2020 r. poz. 374, 2157)

oraz rozporządzenia:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin (Dz. U. 2002 nr 96 poz.850);
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 września 2002 r. w sprawie odbywania służby w obronie cywilnej (Dz. U. 2002 nr 169 poz. 1391).

Szczegółowe rozporządzenia

Ponadto istnieje szereg innych rozporządzeń w sprawach obrony cywilnej do których należą:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie zasad zwalniania przez pracodawców z obowiązku świadczenia pracy osób powołanych do służby w obronie cywilnej w związku ze zwalczaniem klęsk żywiołowych, katastrof i zagrożeń środowiska (Dz. U. 2005 nr 60 poz. 518);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie stanowisk uznawanych za równorzędne z odbywaniem służby w obronie cywilnej (Dz. U. 2005 nr 60 poz. 519);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 kwietnia 2005 r.
  w sprawie umundurowania osób odbywających służbę w obronie cywilnej (Dz. U. 2005 nr 84 poz. 722);
• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie określania kategorii żołnierzy rezerwy, których przeznaczenie do służby w obronie cywilnej wymaga zgody Wojskowego Komendanta Uzupełnień (Dz. U. 2006 nr 83 poz. 576);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i właściwości organów
  w tych sprawach (Dz. U. 2006 nr 191 poz. 1415).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U. 1967 nr 44 poz. 220

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin. Dz.U. 2002 nr 96 poz. 850

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 września 2002 r. w sprawie odbywania służby w obronie cywilnej. Dz.U. 2002 nr 169 poz. 1391

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie zasad zwalniania przez pracodawców z obowiązku świadczenia pracy osób powołanych do służby w obronie cywilnej w związku ze zwalczaniem klęsk żywiołowych, katastrof i zagrożeń środowiska Dz.U. 2005 nr 60 poz. 518

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 marca 2005 r. w sprawie stanowisk uznawanych za równorzędne z odbywaniem służby w obronie cywilnej Dz.U. 2005 nr 60 poz. 519

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 kwietnia 2005 r. w sprawie umundurowania osób odbywających służbę w obronie cywilnej Dz.U. 2005 nr 84 poz. 722

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie określenia kategorii żołnierzy rezerwy, których przeznaczenie do służby w obronie cywilnej wymaga zgody wojskowego komendanta uzupełnień Dz.U. 2006 nr 83 poz. 576

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach Dz.U. 2013 poz. 96

Centralny organ

Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju. Szefa Obrony Cywilnej Kraju powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast).

Rada Ministrów wraz z stojącym na jej czele Prezesem Rady Ministrów, wojewoda, starosta oraz wójt należą do organów administracji publicznej, które w obrębie swojej odpowiedzialności prawnej podejmują decyzje w zakresie ochrony ludności, oraz względem których skierowane są oczekiwania społeczeństwa
w kwestii poziomu efektywności działań podejmowanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa zarówno
w wymiarze lokalnym jak i międzynarodowym.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U. 1967 nr 44 poz. 220

Zadania

Biorąc pod uwagę szczebel powiatu zgodnie z treścią ustawy o samorządzie powiatowym Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, które dotyczą:

• edukacji publicznej,
• ochrony zdrowia oraz jego promocji,
• kultury i ochrony dóbr kultury,
• ochrony przyrody i środowiska,
• zapewniania bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego,
• ochrony przeciwpożarowej, przeciwpowodziowej oraz zapobiegania innym nadzwyczajnym formom zagrożenia dla zdrowia i życia ludności oraz środowiska,
• utrzymania obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych podległych pod powiat,
• współpracy z organizacjami pozarządowymi,
• obronności,
• zapewniania wykonywania zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji oraz straży.

Rada powiatu jako organ powiatu:

• może stanowić prawo miejscowe w zakresie nieuregulowanym w odrębnych aktach prawnych powszechnie obowiązujących;
• w szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego oraz zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w przypadku gdy sprawa dotyczy więcej niż jednej gminy może wydawać powiatowe przepisy porządkowe;
• dokonuje oceny stanu bezpieczeństwa przeciwpożarowego i zabezpieczenia przeciwpowodziowego powiatu;
• przynajmniej raz w roku otrzymuje informacje o  stanie bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej oraz o zagrożeniach pożarowych w powiecie od komendanta powiatowego PSP.

Starosta

Starosta pełni funkcję kierownika starostwa powiatowego, zwierzchnika służbowego pracowników urzędu i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnika powiatowych służb, inspekcji i straży. Zatwierdza programy działania podlegających mu komórek organizacyjnych, uzgadnia zakres ich współdziałania na terenie powiatu oraz w sytuacjach tego wymagających kieruje wspólnymi działaniami tychże jednostek. Jako zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w powiecie jest przełożonym komendantów powiatowych PSP, Policji, inspekcji nadzoru budowlanego oraz innych jednostek przekazanych mu do dyspozycji przez organ właściwy do wykonywania zadań na terenie powiatu.

Szczebel powiatu, ze względu na umiejscowienie służb, inspekcji i straży, nad którymi zwierzchnictwo pełni starosta uznawany jest za podstawowy poziom wykonawczy w sytuacjach kryzysowych.

• opracowywanie powiatowych planów i programów w zakresie obrony cywilnej, w tym planów reagowania bezpośrednio na kryzys lub zagrożenia, których następstwem jest kryzys;
• ustalanie procedur w zakresie zarządzania kryzysowego w powiecie;
• koordynacja systemów kierowania, alarmowania oraz obserwacji (monitorowania) zagrożeń na obszarze powiatu;
• podejmowanie działań w czasie trwania zagrożenia lub kryzysu na obszarze powiatu lub znacznej jego części, w tym prowadzenie aktywnej działalności informacyjnej;
• organizowanie współpracy z gminami i innymi powiatami w czasie trwania zagrożenia lub kryzysu obejmującego obszar kilku gmin lub powiatów;
• udzielanie pomocy wójtom w czasie trwania zagrożenia lub kryzysu w zakresie wsparcia logistycznego, materiałowo-sprzętowego i kadrowego;
• uzgadnianie projektów gminnych planów i programów w zakresie obrony cywilnej,
  w tym planów zarządzania kryzysowego;
• prowadzenie szkoleń i treningów w zakresie obrony cywilnej i zarządzania kryzysowego;
• organizowanie akcji kurierskiej;
• obsługa komisji bezpieczeństwa i porządku;
• prowadzenie spraw związanych z organizacją imprez masowych;
• współdziałanie z kierownikami powiatowych służb, inspekcji i straży oraz powiatowych jednostek organizacyjnych w sprawach dotyczących bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego;
• reklamowanie osób od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;
• wykonywanie innych zadań wynikających z ustaw lub planów i programów w zakresie obrony cywilnej i zarządzania kryzysowego;
• organizowanie ochrony informacji niejawnych zgodnie z obowiązującymi przepisami;
• klasyfikowanie, rejestrowanie, przechowywanie i udostępnianie informacji niejawnych na zasadach określonych w stosownych pismach;
• prowadzenie wykazu stanowisk i prac zleconych oraz wykazu osób dopuszczonych do pracy na stanowiskach, z którymi wiąże się dostęp do informacji niejawnych;
• prowadzenie na wniosek starosty zwykłego postępowania sprawdzającego w stosunku do osób ubiegających się o stanowiska, z którymi może się łączyć dostęp do informacji niejawnych;
• prowadzenie szkoleń w zakresie ochrony informacji niejawnych;
• organizowanie kontroli ochrony informacji niejawnych oraz kontroli przestrzegania przepisów wydawanych w tym zakresie;
• zapewnianie ochrony systemów i sieci teleinformatycznych przetwarzających informacje niejawne;
• podejmowanie działań zmierzających do wyjaśnienia okoliczności naruszenia przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Starosta pełniąc funkcję szefa obrony cywilnej powiatu zobowiązany jest do realizacji zadań w zakresie:

• określania zagrożeń związanych z rozwojem cywilizacyjnym lub działaniami sił natury oraz zapobiegania im w odniesieniu do obszaru powiatu;
• monitorowania, alarmowania ludności oraz koordynowania działań ratowniczych i porządkowo-ochronnych przy wsparciu Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego (PCZK);
• kierowania działaniami w sytuacji kryzysowej przy pomocy PCZK;
• przygotowania i koordynowania na terenie powiatu przedsięwzięciami obrony cywilnej realizowanych przez instytucje państwowe, przedsiębiorstwa i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające w powiecie.

Kierownicy, inspektorzy obrony cywilnej z podległymi instytucjami w czasie pokoju powinny stworzyć realny plan przedsięwzięć mających na celu utrzymanie sił i środków w gotowości do realizacji planu obrony cywilnej na wypadek wojny, dobrze wyszkolonych, wyposażonych w najnowszy specjalistyczny sprzęt ratowniczy, indywidualne środki ochronne, przyrządy i aparaturę do wykrywania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania, schrony i ukrycia dla ludzi i żywności, środki do transportu poszkodowanych do miejsc tymczasowego zakwaterowania, po to, aby w czasie wojny ponieść jak najmniejsze straty w potencjale ratowniczym oraz ludności cywilnej.

Komunikaty ostrzegawcze

POSTĘPOWANIE

Po usłyszeniu uprzedzenia o zagrożeniu skażeniami należy:

• sprawdzić posiadane indywidualne środki ochrony,
• sprawdzić zabezpieczenie posiadanych zapasów żywności, wody, paszy,
• sprawdzić szczelność przygotowanych pomieszczeń dla ludzi i zwierząt,
• jeśli nie ma innych zaleceń, udać się do pomieszczeń ochronnych (ukryć),
• przestrzegać ogłaszanych zarządzeń oraz wykonywać polecenia organów i służb OC.

POSTĘPOWANIE

Po usłyszeniu uprzedzenia o zagrożeniu zakażeniami należy:

• postępować zgodnie z poleceniami i zaleceniami Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
• wykonywać inne polecenia organów obrony cywilnej.

Po usłyszeniu sygnału alarmu o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska należy:

• zachowywać się spokojnie, przeciwdziałać panice i lękowi, ściśle wykonywać zarządzenia służb porządkowych. Stosować się do zaleceń i informacji przekazywanych w komunikatach,
• nie zbliżać się do rejonu objętego klęską żywiołową i zagrożeniem środowiska.

 Przebywając na terenie otwartym należy opuścić zagrożony rejon stosując się do poleceń zawartych w komunikatach przekazywanych przez ruchome środki nagłaśniające.

Przebywając w pomieszczeniach  należy włączyć odbiornik radiowy lub telewizyjny na jedno z pasm lokalnych, zastosować się do przekazywanych komunikatów i poleceń

Po usłyszeniu sygnału odwołania alarmu należy:

• opuścić schron (ukrycie),
• w przypadku wystąpienia skażeń poddać się zabiegom sanitarnym,
• przeprowadzić dezaktywację (w przypadku skażeń promieniotwórczych) lub odkażanie (w przypadku skażeń chemicznych) żywności, sprzętu, zwierząt gospodarskich, paszy oraz pozostałego mienia,
• przewietrzyć dokładnie wszystkie pomieszczenia,
• przeprowadzić dezaktywację lub odkażanie odzieży, w której wykonywano wymienione uprzednio zabiegi i poddać się ponownie zabiegom sanitarnym,
• stosować się ściśle do poleceń organów obrony cywilnej,
• w przypadku zakażenia biologicznego stosować się ściśle do zasad profilaktyki przeciwepidemicznej, ustalonych przez jednostki służby zdrowia.